Pomysł wybudowania budynku zgłosił w roku 1931 Karol Stryjeński, architekt, grafik i rzeźbiarz, który przebywając od roku 1922 w Zakopanem, aktywnie włączył się w życie tegoż środowiska. Kiedy w roku 1923 formalnie objął kierownictwo w Państwowej Szkole Przemysłu Drzewnego, był prezesem Oddziału Zakopiańskiego PTT (1923-29) i prezesem Sekcji Narciarskiej PTT, czynnie uprawiając taternictwo i narciarstwo. Jako działacz społeczny i kulturalny Zakopanego, widział potrzebę udostępniania ludziom Tatr i okolic, dla turystyki, wypoczynku i rekreacji, poprzez budowę schronisk i obiektów wypoczynkowych. To zauważona podczas wycieczek narciarskich z młodzieżą, pochyła polana Głodówka (1138 m n.p.m.), na południowym stoku Cyrhli nad Białką, przy drodze z Bukowiny (aktualnie z Bukowiny Tatrzańskiej) do Morskiego Oka, była dla Stryjeńskiego najwłaściwszym miejscem na budowę obiektu, który miał pełnić funkcję domu wczasowego i twórczego dla polskich artystów.

Wyjazd Stryjeńskiego z Zakopanego spowodowany objęciem przez niego stanowiska profesora zwyczajnego w Katedrze Rzeźby Monumentalnej na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, oraz przedwczesnej jego śmierć w dniu 21 grudnia 1932 r. spowodowały, że swego pomysłu nie zrealizował.

Powołany dla uczczenia jego pamięci komitet przekształcił się w Komitet Budowy Domu Artystów im. Karola Stryjeńskiego. Tworzyli go dawni przyjaciele: Władysław Skoczylas, Wojciech Jastrzębowski, Kordian Zamorski, Władysław Ziętkiewicz i Felicja Lilpopówna – uczennica Karola, która opiekowała się nim podczas ostatnich dni życia. Na czele tegoż Komitetu stanął gen. Kordian Józef Zamorski, ówczesny zastępca szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Pierwsze pieniądze na kupno parceli (3000 zł) zebrało Towarzystwo Przyjaciół Warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Chcąc zrealizować rozpoczęty przez Stryjeńskiego plan budowy Domu Artystów, płk Władysław Ziętkiewicz, ówczesny wicedyrektor Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego, znalazł poparcie w finansowaniu budowy w podległym mu urzędzie. Projekt budynku został wykonany nieodpłatnie przez warszawskich inżynierów – Stanisława i Mariana Wimmerów. Prace budowlane bezpośrednio nadzorował Ziętkiewicz. Dodatkowa ofiarność finansowa społeczeństwa i artystów mobilizowanych przez energiczną Felicję Lilpop umożliwiła oddanie obiektu do użytku 20 grudnia 1933 r., w pierwszą rocznicę śmierci Stryjeńskiego. Był to budynek drewniany trzykondygnacyjny na wysokiej kamiennej podmurówce, w stylu góralskim. W suterenach mieściła się kuchnia (15,5 m2), jadalnia (35 m2), świetlica (15,4 m2), narciarnia (11 m2), pralnia i rzeźbiarnia. Na parterze znajdowały się 4 pomieszczenia noclegowe i pokój zarządu, podobnie na I piętrze, natomiast na następnej kondygnacji II piętro (poddaszu) – 3 sale zbiorowe i pokoje służbowe dla pracowników. Wystrój pomieszczeń i wyposażenia był w stylu góralskim, m.in. modrzewiowe drzwi do szafy bibliotecznej wyrzeźbione przez Antoniego Kenara, wychowanka Stryjeńskiego.

Oficjalne uroczyste otwarcie Domu Artystów, z poświęceniem przez ks. Jana Humpolę, nastąpiło 25 lutego 1934 r. w obecności prezydenta RP Ignacego Mościckiego. W uroczystości udział wzięli profesorowie ASP w Warszawie: rektor Tadeusz Pruszkowski, prof. Felicjan Kowarski, oraz wojewoda krakowski. Za patrona tego obiektu wybrano Karola Stryjeńskiego, który bardzo często z tego miejsca pokazywał swoim uczniom panoramę tatrzańską. Wśród pomysłodawców i inicjatorów tej budowy był Rafał Malczewski, który w niedługim czasie z goryczą napisał:

Państwowy Urząd Wychowania Fizycznego, idąc po myśli nieżyjącego już wówczas Karola Stryjeńskiego i pragnąc udostępnić młodzieży malarskiej pobyt u stóp Tatr, wybudował dom i w ten sposób stworzył podstawę dla plastyków do uprawiania turystyki i narciarstwa. W dziewięćdziesięciu procentach przyczynił się pieniężnie do wybudowania schroniska na Głodówce. Odbyło się uroczyste poświęcenie budowli, uświetnione obecnością p. Prezydenta Rzeczypospolitej. Wkrótce jednak instytucja, której ofiarował tę przystań położoną w najczarowniejszym miejscu pod Tatrami, zaczęła robić wszystko, byle pozbyć się cennego majątku, jedynej tego rodzaju placówki na polskiej ziemi. Mimo organizowania przez specjalnych obozów malarskich na Głodówce, młodzież od dłuta i pędzla nie potrafiła zapełnić przez większość roku schroniska, a nikt nie pokwapił się zmobilizować muzyków, pisarzy, aktorów itd., aby podjąć się szczytnego zadania skrzepienia ciał przyszłej elity kulturalnej, tak ciężko walczącej z nędzą, – wspomniana instytucja pospiesznie zrzekła się Domu im. Karola Stryjeńskiego na rzecz harcerstwa.

W pierwszej połowie roku 1935 obiekt przeszedł pod administrację Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego, a latem tegoż roku PUWFiPW nieodpłatnie przekazał budynek Związkowi Harcerstwa Polskiego, którego reprezentantem był ówczesny wojewoda śląski, przewodniczący ZHP Michał Grażyński. Od sezonu zimowego 1935/1936 organizowano tu kursy narciarskie prowadzone przez wojsko i jednostki paramilitarne oraz obozy szkoleniowe harcerzy.

W dniu 25 października 1936 r. uroczystego otwarcia Ośrodka Związku Harcerstwa Polskiego dokonał prezydent Ignacy Mościcki. Obiekt był wykorzystywany przez środowisko harcerskie na szkolenia, kursy, spotkania instruktorskie i jako bazę dla obozów wędrownych i wycieczek. Schronisko od roku 1937 było siedzibą Górskiego Kręgu Starszoharcerskiego z Zakopanego, przekształconego w roku 1938 w Harcerski Klub Tatrzański.

28 lutego 1938 roku o godzinie pierwszej w nocy na poddaszu budynku wybuchł pożar, który doszczętnie zniszczył schronisko wraz z prawie całym wyposażeniem. Próba stłumienia ognia przez administratora budynku – Feliksa Kopczyńskiego, zakończyła się niepowodzeniem z powodu niesprawnych trzech gaśnic i małej ilości wody znajdującej się w studni artezyjskiej, z której czerpano ją przy pomocy kieratu konnego. Szczęśliwie zdołano wyprowadzić śpiących kilkunastu narciarzy, wynieść fortepian, trochę pościeli, łóżek oraz część okien i drzwi. Straż ogniowa, która przybyła dopiero rano, zastała dopalające się zgliszcza. Powodem pożaru był rozgrzany piecyk lub przewody prowadzące do zewnętrznego komina. Budynek ubezpieczony był na 80 tys. zł. Samorzutnie, z inicjatywy społecznej, podjęto decyzję o odbudowie budynku. Powołany został Społeczny Komitet Odbudowy Schroniska pod patronatem żeńskiej chorągwi Związku Harcerstwa Polskiego w Krakowie.

Odbudowa, a właściwie budowa nowego budynku, tym razem murowanego, według projektu inż. Jerzego Żukowskiego, została zrealizowana w niespełna półtora roku. Obiekt dwukondygnacyjny zbudowany został z okrągłego kamienia rzecznego „na dziko”, w stylu nowozakopiańskim, i przykryty półszczytowym dachem gontowym z obszernym wyglądem w połaci południowej. Budowę finansowano ze składek społecznych i zaciągniętej przez ZHP pożyczki z ówczesnego Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych. Planowana uroczystość otwarcia schroniska w dniu 1 września 1939 r. nie doszła do skutku z powodu napaści Niemiec hitlerowskich na Polskę i wybuchu II wojny światowej.

Całkowicie wyposażony budynek został przejęty i administrowany przez Niemców od września 1939 do stycznia 1945 r. Pełnił rolę placówki Grenzschutzu, której komendantem był niejaki Jaschke. Po wycofaniu się w styczniu 1945 wojsk niemieckich budynek został przejęty i administrowany przez Komendę Chorągwi Krakowskiej ZHP, a następnie przez Naczelnistwo ZHP.

W roku 1950, po bezprawnej likwidacji Związku Harcerstwa Polskiego przez władze komunistyczne, budynek został przekazany młodzieżowej organizacji ideowo-politycznej o nazwie Związek Młodzież Polskiej. W roku 1957 ośrodek na Głodówce powrócił do reaktywowanego 4 grudnia 1956 r. w Krakowie – Związku Harcerstwa Polskiego. Początkowo schronisko było administrowane przez Centralną Składnicę Harcerską, a następnie przez Główną Kwaterę ZHP. Obiekt pełnił podobną funkcję jak w okresie przedwojennym i służył w pierwszej kolejności braci harcerskiej, instruktorom harcerstwa, a także młodzieży szkolnej oraz – w zależności od wolnych miejsc – gościom prywatnym. Organizowano szkolenia, obozy letnie i zimowe, kolonie dla dzieci i turnusy świąteczne.

W latach osiemdziesiątych wybudowano na terenie ośrodka ZHP nowy budynek drewniany w stylu góralskim, w którym może nocować 46 osób. W obiekcie tym zorganizowano Salę Zawiszy Czarnego. Aktualnie na terenie Ośrodka Szkoleniowo-Wypoczynkowego ZHP na Głodówce znajduje się: budynek, tzw. „Murowaniec”, posiadający 43 miejsca noclegowe w pokojach 1-, 2-, 3-, 4- i wieloosobowych z łazienkami ogólnodostępnymi na korytarzach, oraz budynek „Drewniak” posiadający 46 miejsca noclegowe w pokojach 2-, 3-, 4- i 5-osobowych z łazienką (średnio na jeden – dwa pokoje) lub łazienką w pokoju. W okresie letnim na terenie ośrodka dodatkowo urządzane jest pole namiotowe dla ok. 100 osób, dysponujące namiotami oraz kontenerem sanitarnym (toalety, prysznice z ciepłą wodą). W budynku murowanym znajduje się stołówka, która jednorazowo może pomieścić ok. 80 konsumentów. Przy wejściu do tego budynku zamontowana jest drewniana tablica o treści: „W tym miejscu dnia 25 października 1936 roku Prezydent RP Ignacy Mościcki dokonał otwarcia ośrodka Związku Harcerstwa Polskiego na Polanie Głodówka”.

Do roku 2004 obiekt na Głodówce funkcjonował jako Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy Głównej Kwatery ZHP, w tymże roku został przekształcony w schronisko i odtąd służy już nie tylko harcerzom, ale również gościom. Od roku 2005 schroniskiem zarządza Fundacja Harcerstwa Polskiego. W latach 2005-2006 wyremontowano oba budynki schroniska. Na terenie ośrodka powstała w latach 90. kaplica Betlejemskiego Światła Pokoju.

Od roku 1991 prowadzona jest coroczna skautowa i harcerska akcja przekazywania przed Świętami Bożego Narodzenia Betlejemskiego Światła Pokoju, symbolicznego ognia zapalanego w Grocie Narodzenia Chrystusa w Betlejem.

Aktualnie kierownictwo schroniska organizuje własne akcje i całoroczny program, m.in. letnie kampanie „Czyste Tatry”, Ogólnopolski Rajd z okazji Dnia Turystyki, festiwal podróżników „3 Żywioły”, Klub Filmowy Głodówka, Muzyka z Klimatem – comiesięczny cykl spotkań, czy też – od roku 2008 – Otwarte Spotkania Artystyczne na pożegnanie lata (ostatni weekend sierpnia). Organizowane są również imprezy komercyjne w postaci szeroko rozumianej działalności usługowo-turystycznej, łącznie z organizacją przyjęć weselnych do 100 osób z pełną obsługą gastronomiczną i hotelową.

Obiekt nazywano: Schronisko im. Karola Stryjeńskiego, Dom Artysty im. Karola Stryjeńskiego na Głodówce, Schronisko Związku Młodzieży Polskiej, Schronisko na Głodówce, Schronisko Górskie „Głodówka”, Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy ZHP, Schronisko Górskie ZHP „Głodówka”.

Fotografie przedstawiają Schronisko na Głodówce w różnych okresach działalności.

Fot. z archiwum autora